بهار دیپلماسی در خاورمیانه
تاریخ انتشار: ۱۴ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۴۷۰۰۱
کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا طی هفته‌های اخیر شاهد تحولات سیاسی و دیپلماتیکی بوده‌اند که طی ۳ تا ۴دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. در تازه‌ترین مورد «فیصل مقداد» وزیر خارجه سوریه، برای نخستین‌بار در ۱۲سال گذشته روز شنبه برای دیدار با همتای مصری خود وارد قاهره شد؛ سفری که به‌گفته یک مقام امنیتی مصری هدفش تسریع روند بازگشت سوریه به اتحادیه عرب از طریق میانجیگری مصر میان دمشق و ریاض است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تحلیلی العربی‌الجدید در پاسخ به چرایی تحولات اخیر می‌نویسد: روند تنش‌زدایی و عادی‌سازی روابط در خاورمیانه و شمال آفریقا از سال۲۰۲۰ آغاز شد؛ زمانی که کشورهای منطقه به چند دلیل تصمیم گرفتند تا در تعاملات با یکدیگر دیپلماسی را جایگزین تقابل کنند. نخست، تأثیر اقتصادی همه‌گیری کووید-۱۹ در منطقه بسیار منفی بود. پس از همه‌گیری کرونا، دولت‌ها به‌دنبال راهی بودند تا هزینه‌های سیاست خارجی خود را کاهش دهند. در این شرایط پایان دادن به رویارویی‌ها و جنگ‌های نیابتی و همزمان ایجاد پیوند‌های اقتصادی سودآورتر راحت‌ترین راه برای کاستن از هزینه‌های سیاست خارجی به‌شمار می‌رفت.
دلیل دوم، تغییر نقش آمریکا در خاورمیانه و شمال آفریقا بوده است. در طول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، رویکرد کاخ سفید در منطقه باعث تشویق رفتار ناسازگارانه برخی از کشورها از جمله امارات و عربستان با دیگران شد. محاصره قطر در اواسط سال۲۰۱۷ نمونه‌ای از این موارد بود؛ رویکردی که با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا و تشدید اختلافات میان واشنگتن و متحدان عربی‌اش به‌ویژه عربستان‌سعودی عمیقا دستخوش تغییر شد.
سوم اینکه، به‌نظر می‌رسد کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا ازجمله ترکیه، عربستان، مصر و امارات دریافته‌اند که منافع ملی آنان می‌تواند در تضاد با آنچه کارشناسان «سیاست خارجی متخاصم» می‌خوانند، باشد. به‌عنوان مثال در مورد آنکارا، حمایت آشکار و تمام‌عیار ترکیه از گروه اخوان‌المسلمین مثلا در مصر از بسیاری جهات برای این کشور هزینه داشت؛ به‌ویژه در زمینه روابط این کشور با اعضای ثروتمند شورای همکاری خلیج‌فارس که سیاست خارجی ترکیه را تهدیدآمیز تلقی می‌کردند یا مثلا در مورد ایران، لابی برخی کشورهای عربی با دولت ترامپ برای تشدید فشار حداکثری بر کشورمان هیچ دستاورد قابل اعتنایی در پی نداشت. رایان بول، تحلیلگر روابط بین‌الملل منطقه خاورمیانه به العربی‌الجدید می‌گوید: «از آنجایی که هیچ‌یک از قدرت‌های منطقه‌ای، مسیر رو به جلویی در تشدید تخاصم‌های منطقه‌ای ندارند، اغلب آنان راه تنش‌زدایی را در پیش گرفته‌اند و به این ترتیب منطقه به‌سوی الگوی کاهش تنش حرکت می‌کند.»
ترکیه و قطر؛ امارات و عربستان
آرایش سیاست خارجی امروز منطقه به‌طور قابل توجهی متفاوت از ۳سال گذشته به‌نظر می‌رسد. ترکیه و قطر به‌عنوان دولت‌های حامی گروه اخوان‌المسلمین و برخی دیگر گروه‌های اسلامگرا، از سال۲۰۲۱ تلاش کرده‌اند که روابط خود را با عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی (به‌عنوان ۲کشور مخالف اخوان‌المسلمین) ترمیم کنند. ترکیه که امروز با بحران جدی اقتصادی و مشکلات مالی و انسانی ناشی از زلزله مرگبار اخیر روبه‌روست، به‌دنبال بهره‌مندی از بهبود روابط با ابوظبی و ریاض است؛ به‌ویژه اینکه امارات و عربستان هر دو، پس از زلزله به دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، کمک کردند تا بحران پیش آمده را مدیریت کند. علاوه‌بر این، گسترش پیوند‌های اقتصادی ترکیه و کشورهای خلیج‌فارس می‌تواند به سرمایه‌گذاری بیشتر آن‌ها در اقتصاد ترکیه منجر شود. قطر نیز نشان داده که با وجود تجربه محاصره از سوی کشورهای عربی، قصد دارد تا سیاست خارجی مصالحه‌گرایانه‌ای را در پیش بگیرد. العربی‌الجدید نوشته: مقام‌های دوحه بر این باورند که روابط مثبت با همسایگان در بلندمدت منافع آنان را تضمین خواهد کرد. رابرت موگیلنیکی، محقق ارشد تحولات منطقه‌ای، به العربی‌الجدید می‌گوید: «سفر سال گذشته عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر به قطر تغییر بزرگی در سیاست خارجی دوحه به‌شمار می‌رفت، چراکه دوحه سعی دارد تا به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان بزرگ گاز طبیعی جهان نشان دهد که برای میزبانی سرمایه‌های خارجی از ثبات و امنیت لازم برخوردار است.»
ایران؛ امارات، عربستان، بحرین
ابوظبی و ریاض نه‌تن‌ها با قطر که با ایران نیز به‌ترتیب از سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ در مسیر تنش‌زدایی گام برداشته و تعاملات خود را با تهران گسترش داده‌اند. بازگشتن سفیر امارات به تهران در سال گذشته میلادی و توافق دیپلماتیک اخیر عربستان و ایران که اوایل ماه گذشته اعلام شد، تحولات مهمی بودند و به اعتقاد اغلب کارشناسان پیامد‌های مهمی برای منطقه به‌دنبال خواهد داشت.
روابط پرفراز و نشیب ایران و بحرین نیز در ماه‌های گذشته دستخوش تغییرات جدی شده است. حدود ۲هفته پیش بود که مقام‌های بحرینی از آغاز گفتگو‌های دوطرف برای ازسرگیری روابط خبر دادند. عبدالنبی سلمان، معاون اول رئیس پارلمان بحرین، نیز اخیرا با اشاره به ازسرگیری قریب‌الوقوع پرواز‌ها میان ایران و بحرین گفته است که منامه با ازسرگیری روابط با ایران مشکلی ندارد و این موضوع میان ۲کشور مدت زیادی طول نخواهد کشید. این مقام بحرینی با اشاره به دیدارش با هیأت پارلمانی ایرانی تأکید کرده که دیدار مذکور فقط به نفع بحرین نبوده بلکه در وهله نخست به نفع خلیج‌فارس است.
سوریه و کشورهای عربی
همزمان در ماه‌های گذشته بسیاری از کشورهای عربی که پیش از این و پس از آغاز بحران داخلی سوریه در سال۲۰۱۱ خواستار برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، بودند و روابط خود را با دمشق قطع کرده بودند اکنون در مقام آشتی با دمشق برآمده‌اند و خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند. در تازه‌ترین اقدام، ریاض اعلام کرده که قصد دارد تا پس از ماه مبارک رمضان روابط رسمی دیپلماتیک خود با سوریه را از سر بگیرد که نقطه‌عطفی در بازگشت دولت اسد به حوزه دیپلماتیک منطقه عرب به‌شمار خواهد رفت. همچنین گفته شده که اسد قرار است اواخر سال‌جاری به ریاض سفر کند که پس از بازدید‌های اخیرش از عمان و امارات از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
العربی‌الجدید می‌نویسد: «مشخص است که عوامل پشت پرده تنش‌های ایدئولوژیک منطقه‌ای همچنان به قوت خود باقی است. مثلا اختلافات ایدئولوژیک ترکیه با مصر و عربستان سعودی چیزی نیست که به‌راحتی از میان برود؛ با این حال به‌نظر می‌رسد که کشورهای منطقه‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که به جای تشدید اصطکاک آنچه منافع ملی آنان را تامین می‌کند یافتن راه‌هایی برای تنش‌زدایی، مدیریت و کنترل این تنش‌ها است.»
منبع: ایسنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: خاور میانه دیپلماسی خاورمیانه و شمال آفریقا عربستان سعودی العربی الجدید کشور های عربی سیاست خارجی تنش زدایی سال گذشته منطقه ای کشور ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۴۷۰۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
با دیپلماسی فعال منطقه‌ای ایران خط لوله صلح با وجود کارشکنی آمریکا در حال ساخته شدن است
به زعم کارشناسان فروش نفت و گاز در شرایط تحریم اقتضاهای خاص خودش را دارد. البته به طور کلی بازاریابی برای فروش نفت و گاز کشور تخصص خاصی می طلبد، اما این امر در شرایط تحریم اهمیت بیشتری پیدا می کند.
واقعیت این است که طی سال های اخیر صادرات نفت و گاز کشور با محدودیت هایی روبرو شد. دولت سیزدهم و وزارت نفت تلاش خود را در راستای به اجرا گذاشتن یک دیپلماسی انرژی فعال در منطقه به منظور فروش گاز به همسایگان در دستور کار قرار دادند.
یکی از مهم ترین تلاش های دولت که اخیراً به اجرا گذاشته شده است، تلاش در راستای احیای خط لوله گاز ایران-پاکستان-هند است. اخیراً اخباری مبنی بر از سرگیری ساخت خط لوله در بخش پاکستانی منتشر شد. این خبر بسیار خوش حال کننده است، زیرا موفقیت کشورمان را در این حوزه نشان می دهد. در صورتی که این خط لوله با موفقیت تکمیل شود و بتوانیم اسلام آباد را متقاعد کنیم که از ایران گاز مورد نیاز خود را تأمین کند، اتفاقات خوبی به لحاظ صادرات گاز برای کشورمان رخ می دهد.
محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد انرژی در ارتباط با دیپلماسی انرژی به اجرا گذاشته شده در دولت سیزدهم تصریح کرد: از ابتدای شروع به کار این دولت اقدامات خوبی در زمینه روابط ما با کشورهای همسایه در حوزه انرژی اعم از نفت، گاز و فرآورده شروع شد.
وی ادامه داد: در سال 1400 بدهی های کشور به ترکمنستان انجام شد. این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود. طی سال های قبل از آن به بهانه عدم پرداخت بدهی ها، جریان گاز ترکمنستان به کشور ما قطع شد.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: شمال شرق کشور در قسمت انتهایی خطوط لوله گاز در کشور قرار دارند و با افت فشار در این بخش روبرو هستیم. در زمستان 1401 به خاطر برداشت زیاد از خطوط لوله در مسیر گازرسانی و افت فشار در بخش های پایانی، دچار قطع گاز در مناطق شمال شرق کشور شدیم.
مهرجو گفت: در این شرایط، به دلیل سرمای زیاد، جریان گاز ترکمنستان به کشور ما نیز قطع بود و با مشکلات عدیده ای همچون تعطیلی پایتخت و مسائل دیگر روبرو شدیم.
وی ادامه داد: بعد از اتفاقاتی که در سال 1401 رخ داد، دولت به دنبال انعقاد یک قرارداد پایدار انتقال گاز به کشورمان از ترکمنستان برآمد. همچنین قرارداد سوآپ با آذربایجان امضا کردیم. بعد از شیطنت های سیاسی که آذربایجان انجام داد، تحرکات خوبی انجام دادیم. از یک طرف پیام قدرت کشور را به آذربایجان مخابره کردیم و از طرف دیگر توسعه روابط تجاری از طریق مبادلات انرژی را پیگیری کردیم.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: آذربایجان صادرکننده گاز است اما به دلیل قراردادهایی که در زمینه ال ان جی با دیگر کشورها دارد، واردکننده گاز نیز محسوب می شود. وزارت نفت با دیپلماسی فعال انرژی که به اجرا گذاشت، توانست به سوآپ گاز از ترکمنستان به آذربایجان بپردازد. به نحوی که روزانه به واردات 7 میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان پرداختیم و 1 میلیون متر مکعب از آن را به آذربایجان صادر کردیم.
مهرجو خاطرنشان کرد: قرارداد قدیمی ای در زمینه سوآپ گاز و برق با ارمنستان داشتیم. به جمهوری نخجوان هم گاز صادر می کنیم که رقمش بالا نیست و زیر 1 میلیون متر مکعب است. عمده ترین شرکای کشور در زمینه صادرات گاز ترکیه و عراق محسوب می شوند که تعهد صادراتی روزانه بین 70 تا 80 میلیون متر مکعبی گاز با آن ها داریم.
وی ادامه داد: خط لوله صلح مبنی بر صادرات گاز از ایران به پاکستان که تا هندوستان نیز کشیده می شود، در دستور کار قرار گرفت. تحت تأثیر فشارهای سیاسی آمریکا و رقبای ما در منطقه این خط لوله به نتیجه نرسید. اما در جریان قرار گرفته ایم که قرار است با پیگیری های صورت گرفته از طرف کشورمان، پاکستان بخش مربوط به خودش را از این خط لوله تکمیل کند. به این ترتیب، با پیگیری مستمر دیپلماسی فعال منطقه ای در حوزه انرژی توانستیم که به تمدید قرارداد گازی عراق برسیم، سوآپ گاز از ترکمنستان را از سر بگیریم و خط لوله صلح با وجود کارشکنی آمریکا، در حال ساخته شدن است و با این اقدامات بستری برای تبدیل شدن کشورمان به هاب گازی منطقه فراهم خواهد شد.
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور